Opiniestuk Marietje Schaake over open internet

Dit opiniestuk van D66-Europarlementarier Marietje Schaake verscheen donderdag 16 april in Trouw "Tijd voor afspraken over open internet" Vandaag komen diplomaten, bedrijven, academici en NGO’s samen op de Global Cyber Space Conferentie in Den Haag. Die conferentie is de laatste in een lange rij  van ‘multi-stakeholder’ conferenties. Deelnemers overleggen er over de toekomst van het internet, en wie er aan de touwtjes mag trekken. Hoe belangrijker het internet wereldwijd wordt, hoe groter de belangen. Het gekoesterde open internet wordt zo steeds vaker het toneel voor conflicten tussen staten, hebzucht van bedrijven en criminele activiteiten. Internetgebruikers en hun rechten worden daarvan steeds meer de dupe. Om die negatieve trend om te buigen zijn er nieuwe afspraken nodig om het internet te besturen. Het wringt om een systeem te besturen dat juist enorme kansen bood doordat het nooit echt bestuurd werd. In een ideale wereld zouden overheden zich hier niet in hoeven te mengen. Maar deze utopische visie erkent niet dat staten nu al een belangrijke rol spelen in het beïnvloeden van de infrastructuur waarop het internet gebouwd is. Als een staat op grote schaal online content censureert, of op een ongelimiteerde manier gebruikt maakt van achterdeuren in hardware en software om burgers in de gaten te houden, dan komt die infrastructuur in het gedrang. Tot nu toe hebben discussies over het bestuur van het internet vooral geleid tot het vastleggen van vrijwillige normen. Die eerste stappen waren belangrijk, maar te vrijblijvend. Nu wordt het tijd om de weerbaarheid van het internet, en de onderlinge afhankelijkheid van haar verschillende gebruikers, ontwikkelaars en technische systemen, vast te leggen in een overeenkomst. Die moet  ervoor zorgen dat zowel de technische infrastructuur van het internet als het gedrag van overheden en bedrijven, gebaseerd zijn op regels die de fundamentele rechten van mensen ook online beschermen. De essentiële technische infrastructuur waardoor het internet functioneert zou moeten beschouwd worden als een soort neutrale zone die overheden niet mogen betreden of verstoren. Het verbieden van misbruik van die zogenaamde ‘kernprotocollen’ van het internet is in het belang van alle staten en bedrijven. Het vertrouwen van gebruikers in de talloze services die op het internet worden aangeboden, van online betalingen tot chatten, is immers afhankelijk van die veilige kernprotocollen. Dit recente voorstel van de Nederlandse Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid verdient steun en moet een Nederlands speerpunt worden in Europa en daarbuiten. Het rapport van de Global Commission on Internet Governance, waar ik ook lid van ben, sluit daarbij aan. Dat rapport stelt vandaag een nieuw sociaal pact voor dat gebaseerd is op fundamentele rechten en normen, die zowel online als offline beschermd moeten worden. Een nieuw sociaal pact betekent overigens niet dat een informeel overleg tussen bedrijven, inlichtingendiensten en overheden in de plaats kan komen van juridisch en denocratisch toezicht en het afdwingen van mensenrechten. Een dergelijk pact moet simpelweg erkennen dat iedere speler niet alleen een eigen belang heeft, maar ook de verantwoordelijkheid draagt voor het internet als geheel. Dat betekent dat de technologieën waarop het internet steunt versterkt moeten worden in plaats van verzwakt. Regeringen mogen bedrijven niet dwingen om technische achterdeuren in systemen te installeren om toegang te krijgen tot gegevens. Internet gebruikers hebben het recht om versleutelde berichten te versturen die alleen gelezen kunnen worden door de ontvanger, en bedrijven moeten aangemoedigd worden om dat recht mogelijk te maken. Ook moeten slimme technische oplossingen worden ondersteund. Als de Cyberspace conferentie een succes wordt, dan moet er concrete vooruitgang geboekt om de onderlinge afhankelijkheid en het gedeelde belang van het internet ecosysteem te erkennen. Daarmee moeten bedrijven en overheden wereldwijd gehouden worden aan fundamentele principes als mensenrechten, veiligheid en eerlijke concurrentie, ook online, zodat de enorme kansen die het open internet biedt benut kunnen worden.