Online sessie “Uitholling van de Rechtsstaat”

Maak jij je zorgen over onze rechtstaat? 
En wil je je verdiepen in dit proces zodat je bewust wordt van de signalen en politieke (on)macht? En met deze inzichten verkennen wat de politiek en D66 kan doen om de trend te doorbreken? En wat je zelf kan doen? 

De Landelijke Thema-afdeling Democratie en Rechtsstaat nodigt je uit voor een online bijeenkomst over de uitholling van de rechtsstaat en de politieke (on)macht om hier iets tegen te doen. Samen gaan we in gesprek over hoe we rechtsstatelijke principes kunnen verdedigen. Voordat het te laat is.

*Met een inleidende spreker starten we in het hier en nu: welke signalen en concrete tekenen van uitholling van de Nederlandse rechtsstaat zien wij?

*Verdiepen we ons in de situatie van Slowakije en onze zusterpartij Progresívne Slovensko (PS). We gaan in gesprek met parlementslid van PS, die als grootste oppositiepartij strijdt voor de democratie. Wat speelt er in Slowakije? Hoe lukt het PS om de uitholling van de rechtsstaat af te remmen en vanuit de oppositie grip te krijgen op democratie en rechtsstaat?

*Dagen we elkaar uit om signalen sterker te herkennen en beter zicht te krijgen op de situatie in ons eigen land

*Wisselen we in break-out rooms eigen ervaringen en ideeën uit

*Blikken we met Joost Sneller terug op wat wij als mensen en als D66 kunnen doen om onze rechtsstaat robuust te houden

Als je wilt deelnemen aan dit gesprek, meldt je dan voor 20 oktober aan via een dit formulier: link aanmeldformulier, zodat wij je de link naar het gesprek kunnen sturen.

Een sterke democratie kan niet bestaan zonder een robuuste rechtsstaat. Toch zien we wereldwijd hoe beide steeds meer onder druk komen te staan. Wat ooit ondenkbaar leek in gevestigde democratieën, gebeurt nu in hoog tempo: fundamentele principes worden uitgehold, vaak stap voor stap, vaak zonder dat we het direct doorhebben. Voorbeelden te over, zelfs in landen die er prat op gingen een democratisch bolwerk te zijn. Ook in ons land staan democratie en rechtstaat onder druk, zoals de gebeurtenissen van de afgelopen week hebben laten zien: een motie om ‘antifa’ tot terroristische organisatie te bestempelen wordt aangenomen, extreemrechts geweld in Den Haag en de ontkenning van de ware aard hiervan door ‘gerenommeerde’ politici.

De uitholling van de rechtsstaat is vaak een sluipend proces, en juist daarom is het belangrijk om alert te zijn. Ook in Nederland zijn er verschillende ontwikkelingen en voorbeelden te noemen die door deskundigen en maatschappelijke organisaties gezien worden als signalen van verzwakking van de rechtsstaat, zoals:

Ondermijning van de rechterlijke macht door politieke aanvallen op rechters, en door hun uitspraken in twijfel te trekken of de rechterlijke macht te beschuldigen van politieke partijdigheid.

Beperking van de journalistieke vrijheid en persvrijheid. Bijvoorbeeld intimidatie en bedreiging van journalisten of de media bestempelen als ‘de vijand’.

Afzwakking van de cheiding der machten; uitvoeringinstanties en overheden die (zware) sancties aan burgers opleggen en daarmee als het ware op de stoel van de rechter gaan zitten; ook het ‘superministerie’ Justitie en Veiligheid combineert de rechtsprekende en uitvoerende macht onder één verantwoordelijkheid.

Verzwakking van de rechtsbescherming door afschaling van toegang tot rechtsbijstand en door omkering van de bewijslast steeds vaker te accepteren

Rechtszekerheid en rechtsgelijkheid staan niet meer als een paal boven water; kijkend naar zowel de toeslagenaffaire als de recent aan het licht gekomen ‘selectiviteit’ van fraude-onderzoeken door de Belastingdienst, DUO en het UWV – terwijl de laatste twee instanties zelfs geen opsporingsbevoegdheid hebben – waarmee politieke willekeur en discriminatie door de overheid op deloer liggen.

Verwaarlozing van minderheden. Bijvoorbeeld de retoriek tegen migranten, LHBTIQ+ mensen of religieuze minderheden. 

Veronachtzaming van het legaliteitsbeginsel en een betrouwbare overheid; voorbeelden te over van zaken waarin de overheid geen betrouwbare partner is en/of zich niet aan de wet houdt; de toeslagenaffaire en de schade-afhandeling van Groningen zijn wellicht het meest berucht, maar ook het UWV dat illegaal gegevens verzameld over de internetbezoeken van haar cliënten of de politie die beelden opvraagt van ‘slimme deurbellen’ vallen binnen deze categorie.