De Regio is een Jengapuzzel voor Den Haag

Het platteland, de regio, de periferie, allemaal aanduidingen van niet-Randstad-gemeenten. Op een nachtkaartje van Nederland kun je goed zien hoe het in elkaar zit. Zie deze prachtige foto van Andre Kuipers vanuit de ISS.

Wij zijn de donkere stukken met een paar oplichtende steden en grotere dorpen verbonden door dunne spoortjes licht. Die spoortjes vormen de infrastructuur van sociale verbanden en economische connecties die ons hier, als gemeenten in het Noorden aan elkaar verbindt.

Als je dat vergelijkt met het enorme oplichtende kluwen lichtpunten en dikke lijnen in de Randstad begrijp je het meteen. De kinderhartcentra in de Randstad bevinden zich alle drie in een cirkel met een straal van ongeveer 30 kilometer. Als je daar ergens zoiets als een kazerne sluit, is er werkgelegenheid genoeg en de indirecte economie vindt snel andere afnemers.

Maar als je in Groningen een specialistisch centrum sluit en in Assen een kazerne, dan hebben we wel een probleem hier in het Noorden. Ouders die bijna 200 kilometer van hun ernstig zieke kind af zitten, honderden banen en opleidingsplaatsen die verdwijnen nadat bij de NAM ook al zoveel werkgelegenheid is verdwenen.

Dat is meteen ingrijpend voor de noordelingen die dit direct raakt. Maar er is nog een groter risico dat eronder ligt. Die dunne lichtlijntjes worden nog dunner, de sociale en economische en zorginfrastructuur die ons samen hier in het Noorden overeind houdt staan onder druk. Ons ecosysteem van wonen, werken, zorgen en leven wordt met het verdwijnen van zo’n bouwsteen – wat een kazerne of een medisch centrum is – steeds ingrijpender ondermijnd.

We werken daarom veel samen hier in het Noorden en de regio is gelukkig hip. Zie het regeerakkoord en ook de belangstelling vanuit de EU. En dus komt er ook geld mee: subsidies om te werken aan brede welvaart in de regio. Maar hoe kunnen wij hier bouwen aan leefbaarheid, welvaart en toekomst als ondertussen belangrijke pijlers zoals zekerheid van zorg en werk en wonen aan ons bouwwerk worden onttrokken? Als ons fundament letterlijk onder onze voeten trilt door de gaswinning?

Efficiënt noemen we dat in Den Haag. Als er weer een bouwsteen wordt weggehaald, uitgetrokken of onttrokken aan ons toch al kwetsbare systeem. Als uit een Jengapuzzel wordt steeds een op het oog losstaand blokje dat wel gemist kan worden weggehaald. Maar ondertussen vernielt het ons systeem van wonen, werk, zorg. Verbreekt het onze toch al kwetsbare verbindingen. Ondermijnt het onze breekbare moraal. En steeds blijven we dan net staan en komt er ook weer wat subsidie, voor de leefbaarheid, de brede welvaart: hoe efficiënt is dat eigenlijk?

Wij hebben hier ruimte, rust, overzicht, kwaliteit van leven, niet alleen voor onszelf als noorderlingen, iedereen is hier welkom. Maar misschien brengen we dat niet altijd goed genoeg voor het voetlicht en moeten we onze kracht en waarde beter benadrukken. Gelukkig wil Ernst Kuipers het kinderhartcentrum besluit opnieuw onderzoeken. Dit is een kans om te laten zien welk belang Nederland op lange termijn heeft bij sterke verbindingen en infrastructuren in het Noorden, in de regio.

Staatssecretaris Van der Maat slaat echter de plank finaal mis wanneer hij aangeeft dat het zou helpen als bestuurders in het Noorden ‘heel erg met hem willen meedenken als dit plan wordt voorgesteld’. Volgens mij is het tijd dat bestuurders in Den Haag in het belang van heel Nederland eens ‘heel erg’ met de regio gaan meedenken. Dat kon op termijn namelijk wel eens ‘heel erg’ van belang zijn als ik denk aan wat mijn oude aardrijkskundeleraar jaren geleden zei: over 50 jaar wonen we hier op de Hondsrug aan zee, dan heeft het water het land weer teruggenomen en krijgen ze natte voeten in de Randstad.

Maar toch weet ik dat dat niet zal gebeuren: Terwijl we hier het licht uit doen in het Noorden, worden er miljarden gestoken in droge voeten en dijken in de Randstad, woningen in de polder.
Is dat dan efficiënt?

Tegen dit type overbelichte hyper-efficiënte lieden in de Randstad zou ik willen zeggen: kom eens kijken in de regio, en denk eens ‘heel erg’ met ons mee: werk eens hier, woon eens hier, leer hier, leef hier, investeer hier. Wij laten je graag zien wat onze kracht en waarde is, wat ons verbindt en waarom dat voor heel Nederland ‘heel erg’ belangrijk is.