Waarom een Algoritme register in Velsen?

De digitale wereld is een geheel nieuwe wereld: iedereen maakt gebruik van internet en tegelijkertijd proberen wij te begrijpen hoe het werkt, hoe wij ervan kunnen leren en proberen wij, via wetgeving,  de rechten en privacy van de gebruikers, wij allen, te beschermen. Het woord algoritme roept al snel het beeld op van een computer die een moeilijk wiskundig probleem oplost. Maar in essentie is een algoritme niets anders dan een eindige set instructies voor het bereiken van een doel. Dat kan een rekensom, of een formule zijn, maar ook ingewikkeldere dingen.
 
De algoritmen die via internet worden gebruikt, bijvoorbeeld door Facebook en door andere bedrijven, die door middel van reclame en advertenties de gebruiker/consument beter kunnen bereiken en bedienen, zijn er een voorbeeld van. Hierdoor krijg je snel waar je naar zoekt en zijn de reclames die je online ziet soms precies waar je op zit te wachten. 
 
Algoritmen kunnen ook zelflerend zijn. Een zelflerend algoritme is een zo slim programma dat die dingen kan doen die nooit door een mens zijn voorgeprogrammeerd. Dat betekent dat het programma zelf aanpassingen kan maken in de output die het geeft op basis van wat het leert van eerdere interacties.
 
Algoritmen maken het werk van veel organisaties makkelijker. Ze kunnen veel informatie verwerken en ingewikkelde berekeningen maken. Die komen bijvoorbeeld van pas bij controles of preventie. Zo houden gemeenten verkeersstromen in de gaten met algoritmen. Algoritmen worden dus ook door de overheid gebruikt. Uitkomsten van algoritmen dragen bij aan beslissingen die verstrekkende invloed kunnen hebben op het leven van mensen. Een voorbeeld is de ons welbekende toeslagenaffaire; door een zelflerend algoritme (en niet voldoende passend maatwerk) heeft het gebruik van algoritmen geleid tot ernstig misstanden, met verstrekkende gevolgen voor teveel mensen.
 
Een feit is dat een algoritme niet altijd neutraal is, er liggen aannames en waarden aan ten grondslag. Het is ook een feit dat het gebruik van algoritmes onderdeel is geworden van ons dagelijks leven. Men moet daarom zeer voorzichtig omgaan met het gebruik van algoritmen: een algoritme raakt snel aan verschillende wettelijke grondrechten. Ook heeft de overheid toegang tot veel privé gegevens van haar inwoners. 
 
Mede hierdoor moeten gemeenten transparant zijn op grond van welke gegevens en regels er beslissingen worden genomen. Gemeenten zijn verplicht om te verantwoorden waarom een besluit genomen wordt, ook als dit met behulp van een computersysteem gebeurt. Om deze redenen vroeg D66 Velsen het college om een registratiesysteem in Velsen op te zetten voor gebruik van gegevens en algoritmen, dat zowel intern als extern transparantie kan verschaffen. D66 Velsen vond het een goed moment om een algoritmeregister op te starten omdat nog niet zoveel algoritmen in de gemeente Velsen worden gebruikt, wat het hedendaagse werk eenvoudiger en snellere maakt, maar wel met het oog op de toekomst. Op deze manier neemt de gemeente Velsen het voortouw zelf in handen en gaat het kabinet voor. Het kabinet werkt aan het op een centrale plek toegankelijk maken van algoritmen, gevoed door informatie over algoritmen die overheidsorganisaties publiceren op hun eigen pagina’s.
 
Helaas was voor sommige raadsleden niet meteen duidelijk wat voor D66 Velsen al lang vanzelfsprekend is. Tenslotte heeft de wethouder verteld dat het college en de ambtelijke organisatie zich actief bezig houden met het onderwerp, dus hebben wij besloten om, na een schorsing om met medetekenaar Groen Links te overleggen, de motie in te trekken. Desondanks zijn wij blij dat er in en door de raad hieraan aandacht is besteed. D66 Velsen is vooral tevreden met de toezegging van de wethouder om de raad te blijven informeren over het Algoritmeregister Velsen. Want dat komt er uiteindelijk wel.
 
Wij blijven een vinger aan de pols houden!