Kijkje in de Staten: juni

Met het einde van het politieke jaar in zicht, is het tijd voor een terugblik op de afgelopen tijd. De politieke verschuiving heeft veel veranderingen met zich mee gebracht, waaronder de verhouding in de Staten. Er is sprake van een rechtse en conservatieve wind, waarin weinig tot geen voorstellen met een financieel component worden toegelaten. De coalitie houdt strak vast aan het bestuursakkoord en laat daarmee kansen aan zich voorbijgaan. De nieuwe wind heeft daartegenover ook gezorgd voor effectief oppositie voeren, waaronder met de groene partijen (SP, GL, PvdA, PvdD). Samen blijven we ons inzetten voor de natuur in Fryslân! Maar ook op andere gebieden heeft de (gehele) oppositie effectief samengewerkt en zich stevig uitgesproken over het gevoerde beleid en de gang van zaken. Een paar momenten springen hierin uit.

Onvrede over gang van zaken
In november 2023 hebben Provinciale Staten een motie van treurnis in gediend tegen het College. Een zwaar instrument, dat de nodige onderbouwing vereist. Gedeputeerde Staten wilden een groot aantal budgetten GS-voorwaardelijk noemen, waarmee GS de macht over de begroting af wilde nemen van Provinciale Staten. De motie van treurnis werd verworpen, maar de boodschap was helder. Ook landelijk kreeg de situatie veel aandacht. Net zoals de omgang met ambtenaren in Fryslân en het daaropvolgende interpellatiedebat. In oktober vorig jaar hadden vier Friese ambtenaren namelijk een brandbrief ondertekend, waarin de overheid opgeroepen werd om meer te doen ter bestrijding van klimaatverandering. Het College berispte deze ambtenaren en ging daarmee voorbij aan hun Vrijheid van Meningsuiting. Weer een ander belangrijk moment was het debat over het Iepen Mienskipsfûns, waar minder geld beschikbaar voor werd gesteld.

Samenwerking coalitie & regenboogdebat
Niet alleen wordt er samengewerkt met de oppositie, ook met de coalitie wordt geprobeerd samen te werken. Denk aan het regenboogdebat in februari, waarin D66 tot op het laatste moment geprobeerd heeft wél regenboogbeleid te voeren. Hiervoor dienden we samen met Grienlinks, FNP, PvdA, VVD, SP en PvdD een ander voorstel in, waarmee wel regenboogbeleid gevoerd zou worden. Ondanks alle inzet van partijen, mocht het niet baten. Waar hoop en verbinding ons uitgangspunt was die maand, bleek teleurstelling en verdriet het resultaat.

Aangenomen motie circulaire bedrijventerreinen
De afgelopen tijd heeft D66 stevig oppositie gevoerd en daarbij de samenwerking opgezocht met meerdere partijen. Ondanks de tegenslagen blijven wij voor vooruitgang kiezen, in plaats van stilstand. Daar blijven wij ons voor inzetten. We hebben een groot aantal voorstellen (mede-)ingediend het afgelopen jaar, waarvan een aantal ook zijn aangenomen. Denk hierbij aan onze aangenomen motie over circulaire bedrijventerreinen. Met deze motie hebben wij een stap richting een circulair Fryslân gemaakt. Hiermee wordt gewerkt aan een integrale langetermijnvisie voor het circulair maken van de huidige en toekomstige bedrijventerreinen, waarbij zowel belemmerende regelgeving bij de transitie naar duurzame en circulaire bedrijventerreinen onder de loep wordt genomen. Er komt een plan waarmee zowel ondernemers en gemeenten gefaciliteerd worden in het proces en de concrete stappen om samen bedrijventerreinen circulair te maken. Daar zijn we trots op, samen vooruit!

Aangenomen motie ‘Visie op behoud van rust en ruimte’
We willen ook samen vooruit met het woonvraagstuk in onze provincie. Daarom diende D66 tijdens de Statenvergadering in mei de motie ‘visie op behoud van rust en ruimte’ in, samen met de BBB & CU. En dat is een groot feest, want hiermee behouden we onze rust en ruimte in Fryslân én pakken we het woningvraagstuk op! Dat zit zo: in deze motie hebben we Fryslân o.a. de opdracht gegeven om in te zetten op inbreiding (bouwen binnen bestaande bebouwing) en herstructurering (leegstaande/oude woningen ombouwen tot nieuwe woningen), voordat landbouwgrond en natuur gebruikt worden voor de woningbouw. Hiermee behouden we grond dat hard nodig is voor het oplossen van andere maatschappelijke opgaven.

Fryske referendumverordening
Zo zijn er nog een stuk meer dossiers waar D66 het verschil heeft kunnen maken. Het kroonjuweel van D66, referenda, werd in april weer onder de loep genomen en daar hebben wij een groot aandeel in gehad. We deden maar liefst acht voorstellen voor betere, meer rechtvaardige referenda. Zo wilden we de minimale stemleeftijd naar 16 jaar, de jeugd heeft immers de toekomst, en referenda onderdeel maken van het bredere beleid om mensen bij de provinciale politiek te betrekken. Helaas haalden die voorstellen het niet. Wat het wel haalde was ons voorstel voor drempels die meegroeien met de bevolkingsgroei en een evaluatie na het eerste referendum, tevens een belangrijke stap voor de Fryske referendumverordening.

Ús Fryske taal
Een ander onderwerp waar D66 zich hard voor heeft ingezet is onze Fryske taal. De Fryske taal is een rijkdom van onze provincie, die we moeten koesteren en waarborgen. Om dit te bewerkstelligen heeft D66 gelobbyd van links tot rechts en een aantal moties ingediend, waarvan een deel het heeft gehaald. In het bijzonder heeft de motie ‘Sichtberenspakketten’ het gehaald, opgesteld door onze stagiair Yarnick! Met deze motie worden pakketten opgesteld waarmee borden op straat meertalig worden. Zo krijgen streektalen, it Frysk en Nederlands een verdiende en zichtbare plek in onze openbare ruimte. En dat is een grote stap voorwaarts, omdat onze moedertalen een groot deel uitmaken van onze identiteit en onze diversiteit viert. Daarom hebben we onder andere een amendement ingediend dat in zet op de rijkdom van onze streektalen en dat breed werd gesteund door de Staten.

Statendag 19 juni
Op de eerste Statendag in juni werd de Taal- en Cultuurnota behandeld, een sombere dag voor Fryslân. Het College van Gedeputeerde Staten stelde voor om keihard en onevenredig te bezuinigen op onze Fryske Taal en Cultuur. Hier heeft D66 zich tegen verzet, omdat wij trots zijn op onze cultuur en ons daar voor blijven uitspreken. Want van het stille Verzetsmuseum tot aan het luide Jeugdorkest, en van het provinciale Bevrijdingsfestival tot aan het lokale dorpsfeest: Fryslân bezit een grote rijkdom aan cultuur. Maar juist deze sector krijgt, in tijden van onzekerheid, te maken met tegenstrijdige bezuinigingen, die de toekomst van organisaties in gevaar brengt. Waar het college spreekt over investeren in jongeren, wordt cultuureducatie op het Voortgezet Onderwijs in de begroting juist compleet wegbezuinigd. En waar ze zeggen de Fryske taal hoog te houden, wordt daar in praktijk juist onevenredig en met 800.000 euro op bezuinigd. D66 heeft hierover het debat gevoerd en samen met andere partijen voorstellen ingediend op de bezuinigingen terug te draaien.  

Laatste stagedag Yarnick
Eind juni heeft Yarnick zijn stageperiode afgerond. Afgelopen maanden heeft hij zich ingezet voor een interessant onderzoek over it Frysk yn de iepenbare romte en heeft hij ons team ondersteund in het politieke werk. We zijn hem ontzettend dankbaar voor al zijn inzet en gezelligheid en wensen hem veel succes met alles wat de toekomst hem mag brengen (en hopelijk tot ziens)!