Onze brief aan de formateur

Geachte heer Brouwer,

Op uitnodiging van de formerende partijen leveren wij graag inbreng voor het bestuursakkoord. Net als in de afgelopen periode zal D66 zich constructief kritisch opstellen om Fryslân vooruit te brengen. Vanuit onze visie, met lef en met ambitie. Met de hoop en verwachting dat we met het goede gesprek er in Fryslân nog altijd samen uit kunnen komen. In deze brief zullen we onze inbreng leveren vanuit concrete beleidsdoelen die opgenomen kunnen worden in het bestuursakkoord.
 
Er rust een grote verantwoordelijkheid op de nieuwe Statenleden, de nieuwe gedeputeerden en de nieuwe coalitie. De verantwoordelijkheid om in een tijd van grote veranderingen, grote keuzes te maken. Keuzes die niet langer kunnen wachten, die niet altijd populair zullen zijn. En tegelijkertijd keuzes die hard nodig zijn om het vertrouwen te herstellen. Zoals Hans van Mierlo ooit zei: “Ik moet proberen het goed te vertellen.”
 

Een betrouwbare overheid
Eén van de grootste uitdagingen voor het nieuwe provinciebestuur is het herstel van vertrouwen van de Friezen in de overheid en politiek. Herstel van vertrouwen begint bij een betrouwbare overheid. We delen daarbij graag dat welke keuzes er ook worden gemaakt, Nederland zich zal moeten houden aan de afspraken en wetten die het zelf heeft gemaakt en de gerechtelijke uitspraken die daar het gevolg van zijn. En dat ook Fryslân zich daar aan zal moeten houden. Anders zal het ten koste gaan van de betrouwbaarheid van de overheid en ernstige vertraging opleveren in de grote opgaven waar we voor staan. Het rapport Remkes ‘Wat wel kan’ is daar zeer duidelijk over geweest.
 
Doel: Fryslân voldoet aan de doelen en deadlines voor het Nationaal Programma Landelijk Gebied, de Kaderrichtlijn Water en het Friese Natuurnetwerk.
Doel: Voor ieder beleidsdoel zijn meetbare indicatoren opgenomen die jaarlijks worden gecontroleerd. Als doelen niet langer relevant zijn worden ze door Provinciale Staten geschrapt of gewijzigd. Als doelen niet worden gehaald wordt de inzet verhoogd.
 
Samenwerken
Juist in tijden van polarisatie moet Fryslân laten zien dat het anders kan. Dat verschillen kunnen worden overbrugd, dat samen altijd beter is dan alleen.
 
Doel: In deze bestuursperiode komt er 260 miljoen euro aan nieuwe subsidies vanuit de Europese Unie naar Fryslân om de Friese economie en cultuur te versterken en verduurzamen.
Doel: Fryslân neemt een grotere rol in het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, vanaf 2024 lopen er meer Friezen rond in Den Haag en Brussel die zich inzetten voor het Friese en Noordelijke belang.
 
Zichtbaar en begrijpelijk
Voor de inwoners van Fryslân voelt de provincie vaak ver weg. Veel mensen begrijpen niet wat de provincie doet en vinden het beleid ingewikkeld. Dat vraagt om duidelijke keuzes.
 
Doel: In 2024 is er een evaluatie van de structuur van bestaande subsidieregelingen met als doel om regelingen samen te voegen, nieuwe regelingen worden toegevoegd aan bestaande regelingen.
Doel: Het bestuursakkoord en alle beleidsstukken, met uitzondering van regelgeving, worden geschreven in begrijpelijke taal met beeldende uitleg.
 

Durven kiezen voor vooruitgang
De wereld om ons heen verandert. Beschermen wat ons dierbaar is kan alleen door scherpe keuzes te maken voor vooruitgang. Dat geldt voor alle grote opgaven waar we voor staan. De komende vier jaar worden jaren van grote verandering op het gebied van mobiliteit, de economie, woningbouw, natuur, landbouw en klimaat. Alleen door zelf een duidelijke koers uit te stippelen kunnen we de vooruitgang sturen.
 
De Friese koers moet passen bij Fryslân. Het weidse landschap, de eigen identiteit en de relatief dunne bevolkingsdichtheid zijn onze grootste kans. Het geeft ons de kans om het anders te doen. Om voorop te lopen en te onderzoeken, samen met de mienskip.
 
Klimaat en gezondheid
Doel: In 2027 stoot Fryslân 45% minder CO2 uit dan in 1990, in 2030 60%.
Doel: In 2030 is Fryslân de meest circulaire regio van Europa.
Doel: In 2030 is Fryslân de gezondste provincie van Nederland.
 
Openbaar vervoer
Doel: In 2024 presenteert Gedeputeerde Staten een plan om het Friese openbaar vervoer toegankelijker te maken en reizigers uit de auto en in de bus en de trein te krijgen.
Doel: In 2027 is het Friese openbaar vervoer klimaatneutraal, vanaf 2025 worden er proeven gedaan met zelfrijdend Fries vervoer.
 
Woningbouw
Doel: Ieder jaar wordt de woningbouw in Fryslân vergroot, met de focus op inbreiding in steden en bouw naar aard, schaal en karakter in de dorpen.
 
Landbouw en natuur
Doel: Het waterpeil in het Veenweidegebied wordt verhoogd, waarbij de functie wordt aangepast aan het peil.
Doel: Er wordt gebouwd aan een landbouwmodel dat een positieve impact heeft op de wereld om ons heen. De Friese veestapel wordt doelgericht kleiner en er wordt geïnvesteerd in innovatie van de agrarische sector. Vanaf 2024 loont duurzaam boeren meer dan de bio-industrie, in 2025 is er een einde aan de Friese bio-industrie.
 
Mienskip
Doel: We beschermen de maatschappelijke instellingen, zodat hun werkzaamheden in de mienskip blijven en niet bij de overheid hoeven te komen liggen. In deze bestuursperiode legt geen enkele maatschappelijke instelling het werk neer door een gebrek aan middelen.
Doel: Nij Poadium wordt verlengd tot er in deze bestuursperiode een nieuwe cultuurvisie is die daarop verder bouwt, in samenwerking met de culturele instellingen.
Doel: In 2023 presenteren het Rijk en de provincie Fryslân de meest ambitieuze en gelijkwaardige Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur ooit. In 2025 presenteert Gedeputeerde Staten een plan zodat alle moedertaalsprekers van het Fries hun eigen taal leren lezen en schrijven.

Herstel van vertrouwen
Zonder betrouwbare overheid en het maken van echte keuzes kunnen we niet werken aan het herstel van vertrouwen van de Friezen. Herstel van het vertrouwen dat de provincie er is om Friezen verder te helpen. Om hun dromen en ambities voor de Friese toekomst te helpen waar te maken.
 
Geef ruimte aan initiatieven van onderop
Niets is zo funest voor het vertrouwen als initiatieven van onderop die vanuit de provincie worden tegengehouden. Vertrouwen ván de Friezen kan alleen worden hersteld met vertrouwen ín de Friezen.
 
Doel: In 2027 zijn 95% van de kansen die zijn geïdentificeerd in de Digitale KansenKaart voor de IJsselmeerkust gerealiseerd.
Doel: In 2027 zijn 90% van de werkzaamheden voor Holwerd aan Zee afgerond.
Doel: Vanaf 2024 worden windmolens en zonneparken die worden gebouwd met minstens 50% geld uit de Friese mienskip niet meer door de provincie belemmerd, maar gestimuleerd. In deze periode wordt ook een participatieaanpak vastgesteld die deelname van alle Friezen in duurzame initiatieven mogelijk maakt.
 
Laat inwoners ook tussentijds meebepalen
Vertrouwen betekent ook het uit handen durven geven van bepaalde keuzes. Inwoners niet slechts informeren, maar ook laten meedenken, meebeslissen én meedoen.
 
Doel: In deze bestuursperiode worden er vier burgertoppen georganiseerd over de thema’s klimaat, wonen, vervoer en natuur.
Doel: De referendumverordening wordt in deze bestuursperiode samen met het participatiebeleid geactualiseerd.
Doel: In 2025 kunnen inwoners alle ontwikkelingen in hun omgeving zien via een app van Stim fan Fryslân, waarop zij ook direct inbreng kunnen leveren.

In de komende tijd zullen we ons als D66 constructief op blijven stellen. De Friese mienskip mag van ons verwachten dat als wij kritisch zijn, wij ook met alternatieven komen. Dat we de stemmen van inwoners zullen vertalen naar onze inbreng in Provinciale Staten. En dat we de zware verantwoordelijkheid voelen om het provinciale bestuur te controleren. Wij hopen over vier jaar te kunnen constateren
dat deze verantwoordelijkheid breed door de Staten wordt gedragen.
Veel wijsheid toegewenst bij het opstellen van het bestuursakkoord.


Met vriendelijke groet namens D66 Fryslân,