De agenda van de Statenvergadering van april was weer goed gevuld met gevoelige onderwerpen

Allereerst de Hegewarren, een veenweidepolder net onder het mooie natuurgebied de Alde Feanen. In deze polder wordt de stand van het water laag gehouden. Zo kan het gras groeien voor de landbouw en kunnen de koeien goed grazen. Maar door de lage stand van het water, komt het veen bloot te liggen. Het veen oxideert (verbrandt), waarbij broeikasgassen zoals CO2 vrijkomen. De bodem van de polder zakt ook nog eens steeds verder weg, waardoor huizen verzakken. Het is dus slecht voor het milieu en het wordt steeds duurder om de polder te behouden. Er moet iets gebeuren in de Hegewarren om de problemen op te lossen.

De provincie heeft daarom samen met omwonenden en organisaties nagedacht over oplossingen. Twee oplossingen kwamen naar voren: Polderaquarel en Open en Natuurlijk. Bij Polderaquarel gaat de waterstand omhoog. Er is nog ruimte voor een aantal boeren. Ook komt een deel van de Hegewarren onder water te staan. Dat wordt moerasland. Het zeldzame blauwgrasland blijft behouden en er is ruimte voor huizen.

Bij Open en Natuurlijk gaat de waterstand nog meer omhoog. Er is bijna geen ruimte voor boeren. Een groot deel komt onder water te staan en wordt moerasland. Er komt meer vaarwater. Het blauwgrasland verdwijnt waarschijnlijk en er komen 50 vakantiehuizen en 60 vakantiearken. Bij Open en Natuurlijk is er ruimte voor een nieuwe vaarweg naar Drachten.

“Als D66 willen we de problemen bij de Hegewarren oplossen en daarnaast de rust, ruimte, natuur en donkerte bewaren”, zei Statenlid Bea Bijlsma. Met Open en Natuurlijk lossen we de meeste problemen op van de Hegewarren. Maar Open en Natuurlijk heeft ook nadelen, risico’s en onduidelijkheden.

Voor het nieuwe vaarwater moet namelijk veel veen afgegraven worden. Het is niet duidelijk of dat gedaan kan worden zonder veel CO2-uitstoot. En de omwonenden zitten niet te wachten op de 110 vakantiewoningen. Kan het blauwgrasland behouden blijven? En moeten we de vaarweg überhaupt willen?

Samen met onder andere de PvdA dienden we daarom een amendement in waarmee we nog geen keuze maakten over een variant. In plaats daarvan stellen we het uit, werken we nog wat onduidelijkheden uit en nemen we eerst een besluit over de vaarweg in september.

Als D66 dienden we een motie in waarmee we meer duidelijkheid wilden over de gevolgen van het nieuwe moerasland voor de weidevogelgebieden. De motie werd met 30 voor en 13 tegen aangenomen.

Aan de ene kant moeten ganzen volgens de wet worden beschermd. Daarom zijn er gebieden in Friesland waar ganzen gras mogen eten, slapen en rusten. Maar wat voor ganzen eten is, is schade voor boeren. Een deel van die schade krijgen ze vergoed. Die schade willen we  beperken. En dat is in Fryslân een uitdaging, want geen enkele andere provincie geeft zoveel geld uit aan ganzenschade. Fryslân is voor ganzen net de McDonalds. We hebben hier veel water en veel kort gemaaid, eiwitrijk gras.

Als D66 hebben wij bij ganzenbeheer een voorkeur voor preventieve maatregelen, want voorkomen is beter dan genezen. Statenlid Danny van der Weijde benadrukte dat we moeten “experimenteren met kruidenrijk gras en andere grassoorten.” Maatregelen zoals afschot (jagen) sluiten we echter niet uit.

Sommige boeren vragen geen vergoeding aan voor hun schade, ook al hebben ze daar wel recht op. Om schade vergoed te krijgen, moeten zij namelijk kosten maken. Zo moeten ze 300 euro administratiekosten betalen. Wij vinden dat oneerlijk. Daarom hebben we een motie ingediend waarmee we willen kijken of we die 300 euro kunnen vergoeden. De motie haalde het met 30 voor 13 tegen.

Begin 2023 komt het onderwerp weer op de agenda.

De natuur in Nederland staat onder druk. We moeten daarom een nieuw netwerk van natuur aanleggen en herstellen. De nadruk ligt hierbij op natuur die belangrijk is voor de kwaliteit van ons water (KRW) en Natura2000-gebieden. Deze moeten voor 2027 zijn aangelegd en daarover zijn internationale afspraken gemaakt. Helaas lukt Fryslân dat niet voor 2027. We wilden daarom graag weten wat wel zou lukken en met welke middelen. Dat werd uitgewerkt in de Grondnota.

Een zwaar middel om natuur te maken is onteigening. Met onteigening neemt een overheid jouw eigendom van je over. De overheid geeft je daar geld voor. Onteigening wordt vaak ingezet bij het aanleggen van wegen, maar nog niet bij natuur.
Het college stelde voor om per 2027 onteigening in te gaan zetten bij KRW en N2000. Per 2035 moesten alle hectares van de KRW en N2000 af zijn.

Als D66 vinden we het belangrijk dat we de natuur voor 2027 aanleggen, zoals eerder is afgesproken. De snelle aanleg van natuur en het herstel ervan is in het belang van ons allemaal. Wij dienden daarom samen met onder andere GrienLinks een amendement in om het hele natuurnetwerk in Fryslân voor 2027 aan te leggen. Helaas haalde het amendement het niet.

Het CDA diende een amendement in waarmee de inzet van onteigening per 2027 werd verzwakt. Dit amendement haalde het helaas. Ook wij vinden onteigening een heel zwaar middel, dat de overheid alleen in moet zetten als het echt noodzakelijk is. Maar de Nederlandse en Friese natuur holt achteruit. Het belang van het herstellen van de Friese natuur zodat we onze provincie door kunnen geven aan toekomstige generaties weegt uiteindelijk voor ons zwaarder dan het individuele belang van sommige grondeigenaren. Wij konden daarom niet anders dan tegen de Grondnota stemmen.
In de herfst bespreken we weer de aanleg van het Natuurnetwerk.