Perspectiefnota 2023: Brede Welvaart

13.05.2022

Voorzitter,

De begrotingsbehandeling in november rondden wij af met een waarschuwing. De waarschuwing dat in Brabant de economische indicatoren weliswaar op groen staan, maar op het gebied van gezondheid, wonen en milieu staan de seinen op rood.

D66 wil andermaal benadrukken dat het bij Brede Welvaart niet alleen gaat om het vergroten van de materiële waarde, maar ook om het welzijn van mensen. Economische groei heeft een schaduwzijde. Een negatief effect op natuur en milieu. De samenhang tussen economische groei en kwaliteit van leven moet wat ons betreft in balans zijn. Mensen beoordelen de kwaliteit van leven op meer aspecten dan alleen geld. Ook op gezondheid en op duurzaamheid. En op kunst en cultuur. Die zijn ook belangrijk voor een brede welvaart. Dat hangt allemaal met elkaar samen.

D66 hecht aan kunst en cultuur, in heel Brabant. Bovendien vinden wij het belangrijk dat het provinciehuis een huis voor alle Brabanders is. We dienen daarom een motie in om jonge, creatieve talenten in dit huis een kans te geven. Het gaat D66 om een inclusieve samenleving. Waar iedereen moet kunnen genieten van kunst en cultuur. Dat doen we met het oog op het versterken van de leefomgeving en dus op brede welvaart. Want wat heb je aan een veerkrachtige economie, als de tevredenheid over het woon- en leefklimaat steeds meer daalt? Gezondheid en luchtkwaliteit in Brabant scoren beneden gemiddeld. Brabant kan dan wel de groeimotor van de Ned. economie zijn, maar we staan tegelijkertijd voor flinke uitdagingen: de leefomgeving en de natuur staan onder druk, het klimaat verandert en de woningnood is hoog. Ook financieel is er niet voldoende ruimte om alle ambities te realiseren. En het wordt alleen maar krapper de komende tijd, omdat de prijzen stijgen.

Bij het doornemen van de Perspectiefnota vroegen wij ons af: hoe duurzaam zijn de investeringen die we doen? Of gaat economische groei het toch weer winnen van welzijn? Want in dat geval zijn we Brabant aan het verkwanselen, vindt D66. Het gaat ons om een duurzame en inclusieve economie. Economische groei in Brabant is pas echte groei, als hij wordt vertaald in kwaliteit van leven, in een betere gezondheid, in beter wonen en in schone lucht. Ja, de coronacrisis had de afgelopen twee jaar veel impact op de gezondheidszorg, op de economie en op de samenleving. Maar er is daardoor wel extra aandacht voor de natuur gekomen en voor het beleven ervan en voor het belang van een gezondere levensstijl en schonere lucht.

En we leven we in onzekere tijden, door de Oekraïne-oorlog, de stijging van de gas- en brandstofprijzen en de energiearmoede onder Brabanders. Maar toch zijn onze zorgen over de toekomst, over ons klimaat en de biodiversiteit nog veel groter! Dat de stijging van de gas- en brandstofprijzen nu een boost geeft aan de energietransitie ziet D66 daarom ook als een kans. En we zien dat het college er alles aan doet om samen met gemeenten en woningcorporaties de huizen beter te isoleren.

In Brabant is er schaarste aan ruimte en aan middelen. Veel van onze doelen en ambities hebben we vastgelegd in beleidskaders. Maar, niet alles kán en niet alles kan overál. Het komt dus echt aan op de uitvoering. Wordt er door GS voldoende gekeken of de uitvoering bijdraagt aan de gestelde doelen in de beleidskaders? D66 is benieuwd wat de gedeputeerden hebben gedaan om hun beleid bij te sturen. Zou u alle zeven binnen uw eigen portefeuille een voorbeeld kunnen geven?

Want in de uitvoering blijken we het niet overal te halen. Zo willen we graag horen van gedeputeerde Roijackers hoe het staat met de uitvoering van de Bossenstrategie. Juist vanwege het versterken van de natuur, het herstellen van de biodiversiteit en onze klimaatdoelstellingen. En gedeputeerde, zou het niet een goed idee zijn om gronden te gaan bestemmen voor meer bos? Een bepaald percentage bijvoorbeeld?

Voorzitter, er moeten serieus keuzes gemaakt worden. Zeker ook het komende jaar, met al die stijgende prijzen. Maar het betreft wel keuzes die gevolgen hebben voor de toekomst van Brabant. Voor volgende generaties. En dus moeten we ons niet teveel laten leiden door voordelen op de korte termijn, maar zoveel mogelijk duurzaam investeren voor de lange termijn. Niet slechts de belangen van bepaalde groepen voor ogen hebben, maar duurzaamheid en de toekomst van heel Brabant voorop stellen. We zitten hier immers voor het algemeen belang. Ook al zijn de lobby’s soms sterk, de korte termijnbelangen groot, we moeten geen slappe knieën tonen als Brabantse politici. Niet alleen naar het hier en nu kijken, maar ook naar elders en naar later. Naar brede welvaart. Denk aan wat Floris Alkemade zei: wees niet bang, toon verbeeldingskracht, formuleer oplossingen, wees creatief en denk niet in bedreigingen. En onthoud waar BrabantKennis ons voor waarschuwde: als we in Brabant niet durven kiezen, dan is er straks een Brabant-tekort.

Concreet roepen wij gedeputeerde Ronnes op om het credo ‘Bouwen-Bouwen-Bouwen’ te wijzigen in ‘Wonen-Wonen-Wonen’. Dat zou een veel betere en duidelijkere opdracht zijn voor alle gemeenten, samen met de provincie. Zodat er nog meer wordt nagedacht in welke bestaande gebouwen gewoond kan worden. En wat hebben gemeenten daarbij nodig? Gemeenten hebben het moeilijk, vanwege teruglopende middelen en beperkte capaciteit. Dan wordt er misschien te snel gekozen voor de gemakkelijke weg, bijvoorbeeld voor bouwen in het groen. Dus hoe kunnen op betere locaties belemmerende regels (denk aan parkeernormen) opgeheven worden?  De provincie kan daarbij helpen door kennisdeling tussen gemeenten te faciliteren. D66 is benieuwd wat de Brabantse Week van het Wonen in dec. 2021 in dat opzicht heeft opgeleverd, naast een hoop inspiratie uiteraard. Wat heeft de provincie met de input van gemeenten gedaan? Waarin kunnen gemeenten beter gefaciliteerd worden door de provincie om te komen tot meer woningen? En dan heb ik het dus niet over arbeidskrachten of over geld, maar over belemmeringen op het gebied van regels bijvoorbeeld.

Over duurzaam wonen gesproken: een groen dak/sedum dak past daar zeker ook bij. Onze fractie krijgt regelmatig vragen over groene daken. Sommige gemeenten hebben een groene daken-subsidieregeling. En wij weten ook dat de provincie mogelijkheden biedt via het Prins Bernard Cultuurfonds Brabant, beter gezegd: het Buurtnatuur- en buurtwaterfonds Brabant. Maar, dat weet bijna niemand! Wat kan de gedeputeerde daaraan doen? (Ik weet even niet wie ik aan moet spreken: gedeputeerde Water of gedeputeerde Cultuur?)

Ook BrabantKennis en BrabantAdvies geven aan dat we nu echt moeten kiezen wat voor Brabant we wel en ook wat we niet willen zijn, en dat moeten we doen samen met de Brabantse gemeenten. Daar hoort volgens D66 een krachtig Brabants provinciebestuur bij dat samenwerkt en een betrouwbare partner is. Voor inwoners, andere overheden, maatschappelijke organisaties en voor bedrijven. We moeten er samen voor zorgen dat mensen meer vertrouwen in de politiek krijgen.

En voorzitter, dat kan ook door concrete plannen te maken! Bijvoorbeeld m.b.t. de arbeidstekorten. Kan gedeputeerde Van Gruijthuijsen een plan maken waarin hij ondernemers uitdaagt om meer jonge leerlingen geïnteresseerd te krijgen voor hun bedrijf? Want, terwijl bedrijven de grootste moeite hebben om personeel te vinden, zijn er jongeren in Brabant die de weg niet kunnen vinden naar een goede opleiding en vervolgens naar een goede baan. Ze weten niet welke mogelijkheden er zijn, en het lukt de opleidingen niet voldoende om hen goed voor te lichten. Bedrijven komen meestal pas veel later in beeld, als jongeren op een stageleeftijd zijn. Maar dan is het voor een grote groep al te laat. De interesse om te kiezen voor de beroepen van de toekomst moet voor hen en vooral ook voor hun ouders al veel eerder aangewakkerd worden, al op basisschoolleeftijd.

Daarnaast zijn er jongeren die wel willen, maar die niet kunnen, vanwege regels of eisen van opleidingen. Onze fractie kent het voorbeeld van een destijds 15-jarige jongen die niet kon starten met de opleiding tot timmerman, omdat de toelatingseisen voor hem te hoog waren. Maar, doordat een bedrijf zich dat aantrok en een tussenjaar regelde kon de jongen worden bijgespijkerd. En zo kon hij alsnog starten met de opleiding. Die jongen is nu 23 en geslaagd voor MBO 3. Helaas is dit positieve voorbeeld nog een uitzondering.

Dus, gedeputeerde: wees creatief! Daag bedrijven uit om creatief met de talenten van de Brabantse jeugd om te gaan. Dan liggen er nog volop kansen op goed op te leiden arbeidskrachten. Wat ook nog eens ten goede komt aan de zelfredzaamheid van jongeren. D66 is ervan overtuigd dat goed onderwijs, een goede opleiding en uiteindelijk een passende baan de beste manier is om uit armoede te komen.

Ik rond af voorzitter,

Als we willen investeren in de brede welvaart van Brabant, dan moeten we goed blijven kijken naar de onderliggende cijfers van de Brede Welvaartsindicator. Rondom leefomgeving scoort Brabant minder goed dan andere provincies. Dat moeten we ons aantrekken. Juist nu!