Waarom het juist wel over de lompe omgangsvormen van politici moet gaan?

Loes ten Dolle is jong, vrouw en D66, een riskante cocktail in de politiek. Gewend aan lomp en seksistisch commentaar besloot ze er staande een raadsvergadering over te vertellen, wat haar op seksistisch en lomp commentaar kwam te staan, ‘maar dat is dus geen reden erover te zwijgen’.

Er is geen enkele reden te zwijgen over de ontspoorde politieke omgangsvormen, niet in de Tweede Kamer en niet in de raadszaal van Winterswijk, waar het landelijke gedrag keurig wordt gekopieerd. Het sijpelt uit Den Haag zo de gemeenten in, zegt Ten Dolle. Daar kun je de sociale media voor verantwoordelijk houden, maar het zijn de mensen die dit doen.
Hoort bij het vak, lach erom. ‘Ja, dát,’ zegt ze meteen. ‘Het eeuwige argument. Maar als politici niet het goede voorbeeld geven, denkt iedereen dat het zo hoort.’

Er is moed voor nodig om dit aan te kaarten, maar Ten Dolle heeft de volle steun van burgemeester Joris Bengevoord – die geregeld ‘flikker’ of ‘landverrader’ meekrijgt als secundaire arbeidsvoorwaarden – en daar samen met haar over vertelde in Binnenlands Bestuur. Hij zei daar: ‘Wie durft mij nog op te volgen als ik stop?’ Ook Ten Dolle kan met moeite mensen vinden voor de D66-kandidatenlijst, ‘ze zeggen: dan krijg je alleen maar bagger over je heen’.

Er was zoveel ruzie in de gemeenteraad dat er mediation aan te pas kwam, vertelt ze. ‘Oud zeer, egotripperij, tot uitschelden aan toe, al gaat het nu een stuk beter moet ik zeggen, anders wordt me weer verweten dat ik overdrijf.’ Raadsleden die niet met andere raadsleden onder dezelfde motie willen staan, die ‘heel leip de telefoon opnemen als ik bel’, Facebook als ventiel, ‘daar moet je dan maar tegen kunnen’.
Net als in Den Haag. Deze week waren de Kamervoorzitters druk met het woord ‘tribunalen’. Daarna ging het alweer over ‘landverraad’ – de pestkoppen van het schoolplein zijn altijd sneller dan de conciërge. Moties indienen om de ander zwart te maken, interrupties voor de bühne, ‘het was nog nooit zo erg en het beïnvloedt de kwaliteit van de politiek’. Het is een ‘cultuur’, die niet verandert met nieuwe regels, ‘maar door het te benoemen’.

Een tweet van Sigrid Kaag retweeten: bagger. Sigrid Kaag die Loes ten Dolle retweet: bagger. Vijftien persoonlijke berichten van FvD’ers, ‘met vrijwel dezelfde teksten: het is een geoliede trollenmachine’. Het is politieke intimidatie zoals aangemoedigd door Tweede Kamerlid Gideon van Meijeren – staat zijn naam weer in de krant, exact zijn bedoeling. Negeren? ‘Nee, nee, nee! Juist niet.’

Ten Dolle ging de politiek in op haar negentiende, ze is nu 26. Haar waarschuwen tegen de mogelijke sluiting van het streekziekenhuis werd als ‘paniekzaaien’ en ‘populisme’ weggezet, maar ze had gelijk. ‘Zoveel shit kreeg ik in de raad over me heen, want ik was jong, vrouw en onervaren. Ik ben iemand die in alle openbaarheid vragen stelt en dat wordt niet altijd gewaardeerd.’
Ze deed de dansacademie, studeerde strafrecht en is ambtelijk secretaris van een ondernemingsraad. De politiek is een veeleisende bijbaan, met als dankberichten dat ze eens ‘goed verkracht’ moet worden, ‘om te voelen hoe de samenleving zich voelt’. ‘Het is normaal geworden om te zeggen dat Mark Rutte kapot moet. Als wij politici ons niet gedragen, denken de mensen: prima, dat kunnen wij ook.’ Boeren die rondrijden met lijkkisten, namen van politici erop, het helpt ze hun gelijk te krijgen.

De stuwen staan al jaren open, en dat is ergens begonnen. Ten Dolle was 18 toen ze bij toeval te zien was op de lompefilmpjeswebsite Dumpert, een paar seconden in de marge. Anonieme verkrachtingsfantasieën waren haar deel, een ‘reaguurder’ publiceerde haar telefoonnummer. Omroep PowNed wilde ‘bij wijze van excuus’ een bos bloemen brengen, maar wel bij haar thuis en met draaiende camera, ‘dat was mooie content zeiden ze, nou, ammehoela’.

De nieuwe lompheid, gefaciliteerd door de GeenStijl-ondernemers: hoort erbij, dikke huid, en wie er wat van zegt, is de Sjaak. Iedereen reaguurder, zelfs politici, alles mag.

Verruwing is wat anders dan bedreiging, maar het één ligt in het verlengde van het ander, dus is er nu beveiliging voor Loes ten Dolle. Onderwijl staan ’s avonds jongeren woedend op de stoep bij een gedeputeerde in Friesland en zoeken boze boeren Rob Jetten thuis op – de stap van taal naar daad is klein.

‘Natuurlijk is politiek emotie,’ zegt Ten Dolle, ‘wij zijn geen robots. Maar anderen afbreken, lijkt een manier geworden om jezelf omhoog te krikken.’
En: ‘Ik heb geen ruzie in de raad of zo. Ik probeert er gewoon volwassen mee om te gaan.’