Probleemstelling
Geld is eigenlijk een apart fenomeen. Het is niet echt een product, maar eerder een afspraak die we als samenleving onderling hebben gemaakt. En die afspraak werkt alleen als we er allemaal vertrouwen in hebben: vertrouwen dat iets zonder intrinsieke waarde tóch waarde heeft, en blijft houden in onze economie.
We gebruiken dagelijks geld, maar voor velen van ons blijft het financiële systeem een soort ‘black box’. Twee voorbeelden:
- Het geld dat op een betaal- of spaarrekening staat, leen je feitelijk – of je wil of niet – aan de bank, waardoor je schuldeiser van de bank wordt. Maar is dat eigenlijk altijd wel wenselijk?
- Veel mensen denken dat geld vooral door centrale banken wordt gecreëerd. Maar met de komst van giraal geld is dat al lang veranderd. Meer dan 90% van al het geld ontstaat wanneer (met name) commerciële banken leningen verstrekken. Daarbij moeten banken vanzelfsprekend aan bepaalde voorwaarden (b.v. solvabiliteit, dekking) voldoen. Dat neemt niet weg dat banken grotendeels bepalen waar geld terechtkomt: in de echte economie (zoals bouw, zorg of handel) of in vermogensmarkten (zoals vastgoed en financiële producten). Die keuze heeft maatschappelijke gevolgen. Willen we die verdeling volledig aan de markt overlaten?