Bij macht hoort tegenmacht

Wanneer de overheid iets voor elkaar krijgt waar zij trots op is, dan is het niet lastig om daar achter te komen. Wanneer er iets mis gaat, is transparantie vaak ver te zoeken. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de toeslagenaffaire. Ook op gemeentelijk niveau is deze transparantie belangrijk.

De burger heeft er recht op te weten waar hij aan toe is. Het moet duidelijk zijn welke besluiten er genomen worden, en hoe die besluiten tot stand komen. Om die transparantie te bereiken is inzet nodig, allereerst van het gemeentebestuur (College van B&W) en van de raadsleden die het bestuur controleren. Maar ook van de media – denk aan de lokale krant – en van de burger zelf.

Integriteit is meer dan alleen je aan de regels houden. Het is ook je er voortdurend van bewust zijn dat je een bijzondere positie hebt. Of je nu ambtenaar, raadslid, of bestuurder bent. Je bent (mede) verantwoordelijk voor belastinggeld, en je functie brengt een zeker gezag met zich mee. Je bent er om de belangen van alle inwoners te dienen.

Op het moment dat men vraagtekens zet bij de integriteit van de overheid, is het vertrouwen in die overheid in het geding.

Het College van B&W neemt besluiten die direct raken aan de belangen van alle inwoners. Die besluiten nemen ze dan ook met de belangen van die inwoners in het achterhoofd. Het college is echter niet gekozen door de inwoners.

De gemeenteraad is wel door de inwoners gekozen. De gemeenteraad moet het college de richting te wijzen die het beleid op moet (de kaderstellende taak). Ook moet de gemeenteraad controleren wat het college met de haar toevertrouwde macht doet (de controlerende taak).

Besluitvorming door de gemeenteraad komt tot stand in het openbaar. Voorafgaand aan een besluitvorming kan er een debat plaatsvinden, waarin raadsleden elkaar en de wethouder bevragen en in discussie gaan. Binnen Oude IJsselstreek komt dit debat tussen oppositie- en coalitiepartijen nauwelijks op gang. Veelal wordt er door de coalitiepartijen weinig kritische vragen aan de wethouder gesteld en een debat gevoerd. Hierdoor heeft D66 het idee dat veel besluiten al genomen worden door de coalitiepartijen voorafgaand aan de raadsvergaderingen.

Bij het controleren van de macht moet je oppassen voor een afreken-cultuur. Het doel moet altijd zijn om de belangen van de inwoners te dienen, niet om een bestuurder op fouten af te rekenen. Soms is dat laatste onvermijdelijk, en dan zal D66 ook haar verantwoordelijkheid nemen. Vaak is het echter constructiever om na te gaan hoe gemaakte fouten in de toekomst voorkomen kunnen worden. Een cultuur waarin coalitie en oppositie lijnrecht tegenover elkaar staan draagt niet bij aan het vinden van oplossingen.