Dag Texel,
Hallo Venray

tekst David Grent
foto Gertha Wessels

Opstaan voor het sociaal-liberalisme. Dat was de belangrijkste drijfveer voor Uitdehaag voor het lidmaatschap van D66: “Ik werd lid in 2002, dus dat is dik twintig jaar geleden”. Het kunnen ‘zijn wie je wilt zijn en omkijken naar elkaar’. Om dat te bereiken was volgens hem destijds een politieke cultuurverandering nodig. Uitdehaag: “Een overheid die niet meer op basis van dogma’s bestuurde, maar op basis van het mensbeeld”. 

Na een aantal jaren actief te zijn geweest als bestuurs- en raadscommissielid in de afdeling Gelderse Vallei, werd hij tussen 2004 en 2005 bestuurslid bij de Jonge Democraten. “In de tijd dat de huidig fractievoorzitter in de Kamer – Jan Paternotte – voorzitter was”, memoreert Uitdehaag. Daarnaast was hij driemaal lijsttrekker voor D66 Wageningen. In 2006, tijdens het burgemeesterschap van Alexander Pechtold, in 2010 en in 2014. Na de verkiezingen in 2010 werd hij wethouder. Maar na dertien jaar bestuurservaring en zes jaar wethouderschap was het tijd voor iets anders, en dan ook het liefst volledig anders. “Ik wilde eigenlijk kijken of het ergens anders in het land ook echt heel anders zou zijn dan in Wageningen”.  

Uiteindelijk solliciteert Uitdehaag met succes naar het burgemeesterschap van Texel. “Ik wilde echt naar de andere kant van het land, gewoon omdat ik het bestuurlijk interessant vind hoe de samenleving op verschillende plekken functioneert”. De eilanden hadden op hem altijd al een aantrekkingskracht gehad die meer was dan enkel toeristisch. En de unieke geografische ligging van de gemeente levert ook haar eigen interessante bestuurlijke vraagstukken op. Met 14.000 vaste inwoners is Texel geen grote gemeente, maar er zijn ook 10.000 toeristen op het eiland te vinden. 

Een aantal dat in de zomer zelfs kan groeien naar 60.000. Bovendien zorgt het leven op een eiland ook voor een eigen cultuur, die Uitdehaag goed kan waarderen. “Door het zelf moeten oppakken van alle initiatieven is de organisatiekracht groot. Die zelfredzaamheid is heel kenmerkend. Texelaars zijn als eilandbewoners uiteindelijk op elkaar aangewezen. Je leert ook iets meer geven en nemen en accepteren dat iemand anders is, moet zijn en kan zijn, zodat je de volgende dag toch weer met elkaar door kunt”. Die relatief tolerante cultuur vindt Uitdehaag dan ook zeer prettig. “Ik zou niet overal burgemeester willen zijn, wel het liefste op een plek waar ik iets mee heb of de samenleving een beetje begrijp.” 

Begrip lijkt voor Uitdehaag een kernthema in zijn werk als D66-burgemeester van een landelijke gemeente in tijden van wantrouwen in de politiek, waarbij gesproken wordt over een ‘kloof’ tussen Den Haag en het platteland. “Het uitspreken dat er geen kloof is of kan zijn, vind ik niet verstandig. De vraag is of mensen de kloof ervaren”. Volgens Uitdehaag kan juist het ambt van de burgemeester, omdat het zo dicht bij de mensen staat, daarin het verschil maken en de verbinding zoeken. “En ik kijk er met trots op terug dat ik een aantal dingen ook echt heb opgelost. Niet alleen formeel in onderhandelingen, maar ook een bepaalde verstandhouding met inwoners”. 

Daarin is het openstaan voor wederzijds begrip een belangrijke factor. Om problemen daadwerkelijk op te lossen moet je volgens hem immers weten wie wat gaat doen, en waar mensen misschien het gevoel krijgen dat ze meer moeten doen dan een ander. “Je bent zelf niet altijd de norm, misschien is dat ook wel de kern van het burgemeesterschap. Je moet een beetje nieuwsgierig zijn naar wat anderen drijft. Daar hoef je het niet mee eens te zijn en dat mag je ook wel tegen mensen zeggen, maar het kan je wel helpen om het functioneren van de samenleving te begrijpen. Het is uiteindelijk wel begrijpen en begrepen worden. En in Groningen en op Texel – en waarschijnlijk ook in Venray – heb je heel andere issues”, aldus Uitdehaag.

Sinds 31 mei 2023 is Uitdehaag geen burgemeester meer van Texel. Na zeven jaar was het weer tijd voor een nieuwe uitdaging, en wederom moest het helemaal anders. Vanaf 11 juli is hij de nieuwe burgemeester van Venray, in Limburg. En met zijn eigen afkomst uit het ‘zuiden van het land’ voelt dat ook als in een warm bad thuiskomen. “Het gaat direct over de familie, de familiebanden en vrienden. En tradities. Ik heb nu een beetje begrepen hoe de installatie eruit gaat zien, maar dat is met rode loper en alles erop en eraan. Ook wel weer even wennen. Maar ook dat is weer begrijpen en begrepen worden. Hoe klein dit land ook is, iedere streek, regio, provincie heeft zo z’n eigen gebruiken. Dat is voor heel veel mensen ook een onderdeel van hun identiteit, om ergens te wonen of te zijn. Ik vind dat in de eerste plaats vooral interessant”. ■