Inleiding
Geachte collega-raadsleden, burgercommissieleden, collegeleden en andere belangstellenden, voor ons ligt de begroting 2023. Dit is de eerste begroting van de raadsperiode 2022-2026 na de gemeenteraadsverkiezing in maart van dit jaar. D66 Halderberge is na bijna 25 jaar weer vertegenwoordigd in de gemeenteraad met twee raadsleden en twee burgercommissieleden. Wij zijn blij met dit vertrouwen van onze kiezers.
Allereerst willen we de ambtenaren bedanken, die weer veel werk hebben verricht om deze begroting op te stellen. Het financiële portaal is een mooi startpunt om alle financiële stukken te bekijken. We missen wel zoals we de afgelopen jaren gewend waren en waar we erg blij mee waren: de begroting in één oogopslag. We gaan ervan uit dat dit overzicht nog volgt.
D66 Halderberge wil ook de raadsgriffier en de medewerkers van het griffieteam bedanken voor de voortreffelijke ondersteuning van het afgelopen jaar.
· Ontwikkelingen in onze samenleving
We leven in periode van grote onzekerheid. De ontwikkelingen in onze samenleving zijn divers. We leven in de staart van de coronacrisis en hebben te maken met een huizencrisis, klimaat- en energiecrisis, asielcrisis en de kloof tussen de kiezer en de politiek is groter dan ooit, getuige de uitkomst bij de laatste gemeenteraadsverkiezing. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne komen hier ook nog bij.
We zien dat starters en jongeren moeilijk aan hun eerste duurzame huis komen. We zien dat veel gezinnen door de hoge energiekosten in de problemen komen met rondkomen. We zien de gevolgen van de klimaatverandering: meer perioden van droogte worden afgewisseld met natte perioden en de gevolgen hiervan voor planten en dieren. Veel inwoners maken zich zorgen over de toekomst.
· Wat is de visie van D66 Halderberge op de ontwikkelingen in onze samenleving?
Ons uitgangspunt is dat we iedereen vrijlaten, maar niemand laten vallen. Altijd vanuit de overtuiging dat alle inwoners gelijke kansen verdienen. Dat inwoners vrij moeten zijn, zelf over de invulling van hun leven te kunnen beslissen. Dat begint bij goed onderwijs in goede gebouwen. Dat we bij elke keuze die we maken oog houden voor de toekomst. Een duurzame samenleving vinden we heel belangrijk, niet alleen voor nu maar ook voor onze kinderen en kleinkinderen. We moeten goed voor elkaar zorgen. De inwoners moeten centraal staan. We willen onze jongeren meer betrekken bij de plannen van de gemeente, want zij hebben goede ideeën en zijn de toekomst. We willen een bestuur dat dicht bij onze inwoners staat.
· Geeft de begroting 2023 een antwoord op de ontwikkelingen in onze samenleving?
D66 Halderberge constateert dat op hoofdlijnen de begroting 2023 een antwoord geeft op de ontwikkelingen in onze samenleving. Tegelijkertijd constateren we dat een aantal onderwerpen meer aandacht moeten krijgen.
· Een gezonde financiële uitgangspositie blijft de basis om de plannen voor de toekomst te kunnen uitvoeren.
Om alle plannen voor de toekomst uit te kunnen voeren blijft een gezonde financiële uitgangspositie heel belangrijk! Voor de komende jaren t/m 2026 worden zwarte cijfers geschreven. Dit komt mede door meevallers van het Rijk. Hierdoor kunnen de plannen uit het Bestuursakkoord worden uitgevoerd.
Ondanks dat het weerstandvermogen van onze gemeente goed is, blijft de schuldpositie, de solvabiliteitsratio en de belastingcapaciteit van onze gemeente zorgelijk.
Vraag aan het college
1. Wat gaat het college doen om dit te verbeteren?
Tot 2026 krijgen gemeenten nog extra geld van het Rijk, maar vanaf 2026, het zogenaamde ‘ravijnjaar’, gaat dat veranderen.
Vraag aan het college
2. Op welke wijze bereid het college zich hierop voor?
· Lastendruk voor onze inwoners
Het college heeft ook gezien dat de stijging van de lastendruk voor onze inwoners beperkt moest worden gehouden door een beperkte verlaging van de OZB en het beperken van de tariefstijging van de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. De vraag is of deze druppel op een gloeiende plaat genoeg is. We zien dat de lastendruk voor onze huishoudens niet bij de sterkste schouders liggen. De vermogens van de huiseigenaren zijn de afgelopen tijd flink gestegen. In plaats ze hiervoor te belasten krijgen ze 1% OZB-vermindering cadeau. Als je de lasten tussen huiseigenaren en huurders bekijkt, dan betalen huurders meer dan de huiseigenaren.
En dan de energiecrisis. Veel inwoners worden hierdoor getroffen ondanks de hulp uit Den Haag. De energierekening is voor veel mensen fors gestegen, het wordt moeilijker om rond te komen, de armoede onder onze inwoners is toegenomen. Organisaties zoals de Vrienden van Paulus (die ‘stille’ armen in Halderberge ondersteunt), de Voedselbank en Stichting Leergeld moeten we blijven ondersteunen.
D66 Halderberge is blij met het initiatief van de VVD-fractie voor een motie over een noodfonds voor Halderbergse stichtingen en verenigingen, die te maken hebben met de negatieve gevolgen van de energiecrises. Deze motie hebben we gesteund, maar we hebben ook aandacht gevraagd voor andere doelgroepen waaronder onze inwoners.
Motie Ondersteuning hulporganisaties
Daarom dienen we een motie in om onze inwoners, die het meest kwetsbaar zijn in deze moeilijke tijden, extra te ondersteunen, naast de steun die ze vanuit het Rijk krijgen. Ook hebben we in dit kader twee amendementen van de fractie van PvdA/GroenLinks mede-ondertekend over ‘kwijtschelden gemeentelijke belastingen’ en ‘verhoging norm bijzondere bijstand’.
· Klimaatdoelen
Klimaatverandering is één van de grootse uitdagingen van deze tijd. De temperaturen lopen op en tegelijkertijd zien we steeds vaker wateroverlast door extreme regenval. Droogte maakt de landbouw en de natuur steeds kwetsbaarder. Luchtverontreiniging veroorzaakt vroegtijdige sterfgevallen per jaar. Het is onze plicht naar onze jongeren en toekomstige generaties om hier iets aan te doen.
Schone Lucht Akkoord
Schone lucht is van levensbelang voor de gezondheid. Luchtverontreiniging heeft een negatieve invloed op de gezondheid en is de voornaamste oorzaak van gezondheidsklachten door milieu-invloeden. Ondanks dat de lucht de laatste jaren schoner is geworden, veroorzaken de huidige concentraties luchtverontreiniging nog steeds veel gezondheidsschade. Volgens recent onderzoek van de GGD betekent dit voor de inwoners van de gemeente Halderberge dat zij gemiddeld bijna één jaar eerder komen te overlijden.
Het doel van het Schone Lucht Akkoord is om de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren en gestreefd wordt naar een gezondheidswinst van minimaal 50 procent in 2030 ten opzichte van 2016. Dit betekent dat mensen langer, gezonder en met meer kwaliteit leven.
Motie Schone Lucht Akkoord
Daarom dienen we een motie in om het Schone Lucht Akkoord als gemeente Halderberge te ondertekenen, die mede is ondertekend door de fractie van PvdA/GroenLinks.
Klimaatdoelen in hogere versnelling
D66 Halderberge denkt dat het nu tijd is (gelet op de ontwikkelingen op het gebied van de energiecrisis, die mensen raakt in hun portemonnee en bestaanszekerheid én uit recent onderzoek blijkt dat de gemiddelde Nederlander duurzamer gedrag vertoont) om te onderzoeken of een versnelling mogelijk is als het gaat om het halen van de landelijke klimaatdoelstellingen, die we als gemeenten hebben omarmt: energieneutraal en aardgasvrij in 2050.
Als we als gemeente uitstralen dat we dit belangrijk vinden en onze inwoners gaan verleiden mee te doen, dan kunnen we wellicht de klimaatdoelen in een hogere versnelling bereiken. Belangrijk is dat we niet de hele rekening bij onze inwoners neerleggen. We denken dat dit niet nodig is, want de technologische ontwikkelingen gaan door in combinatie met subsidiemogelijkheden. We willen deze ‘groene keuze’ niet opleggen, maar we willen onze inwoners verleiden om mee te doen.
Een win-win situatie want het levert minder kosten op voor onze inwoners en het klimaat is daarbij geholpen. De aandacht voor het klimaat in de Nationale Klimaatweek van deze week is goed. Complimenten. Gelukkig dat deze weer is georganiseerd nadat deze de afgelopen jaar ontbrak.
D66 Halderberge constateert dat we al veel doen, maar door het vergroten van het draagvlak en nog meer bewustwording, kunnen de klimaatdoelen in een hogere versnelling worden bereikt. Communicatie, het geven van inspiratie, een voorbeeldfunctie hebben is hierbij essentieel. Ga de gesprekken het hele jaar door aan met onze inwoners, motiveer onze inwoners en zorg voor nog meer bewustwording door bijvoorbeeld ‘klimaatgesprekken on tour’ langs onze kernen en energiecafés in onze kernen. Ook het weer invoeren van de duurzaamheidslening helpt. We hopen dat het college snel met een voorstel komt. Maar ook bijvoorbeeld een jaarlijkse Halderbergse klimaatprijs voor het beste duurzame idee, dat ook wordt uitgevoerd, helpt in dit kader. Andere ideeën zijn: een digitaal platform om kennis te delen, maar ook het invoeren van ‘klimaatlabels’ (staat van je straat), die bijdraagt aan de kennis over de klimaateffecten. Wat kan het onderwijs en het IVN in het kader van bewustwording nog meer betekenen?
Om de klimaatdoelen te halen is ook Energiek Halderberge erg belangrijk. De energiecoaches, die onze inwoners informeren over energiebesparende maatregelen in en om het huis doen goed werk. Misschien kunnen zij ook bij hun advisering de afvalopgave, die we als gemeente ook hebben, meenemen, dus naast energiecoach ook afvalcoach. Op welke wijze kunnen we het werk van Energiek Halderberge nog meer en beter ondersteunen?
Een andere vraag is kunnen we gelet op de technologische ontwikkelingen en subsidiemogelijkheden, misschien eerder dan 2050 van het gas af in Halderberge?
Motie Klimaatdoelen in hogere versnelling
Daarom dienen we een motie in om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om in een hogere versnelling de klimaatdoelen te bereiken, die is mede-ondertekend door de fractie van PvdA/GroenLinks.
· Veiligheid voor onze inwoners
Onze burgemeester is voortvarend en gedreven bezig met het thema veiligheid. D66 Halderberge vindt dit ook een belangrijk onderwerp, want het gevoel van veiligheid is onderdeel van de leefbaarheid voor onze inwoners. Zichtbaarheid, bereikbaarheid en handhaving zijn belangrijke onderdelen volgens het college. D66 Halderberge is het daar mee eens, maar wil daar ook preventieve maatregelen aan toevoegen. De resultaten van het werk van de BOA’s zijn steeds meer zichtbaar. Complimenten.
Motie BOA’s
We willen dit zo behouden en daarom dienen we met de fractie van het CDA een motie in om de capaciteit van de BOA’s in onze gemeente op zeven te handhaven.
Een ander belangrijk onderwerp is basisnet spoor. Een schone en veilige omgeving is belangrijk voor onze gezondheid en welvaart en daar hoort géén vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor bij. Het lijkt over dit onderwerp de afgelopen periode een beetje stil en daarom de volgende vraag aan het college.
Vraag aan het college
3. Als gemeente moeten we blijven investeren en zoeken naar andere oplossingen, want wij willen in de toekomst géén vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor meer door onze gemeente. Wat kunnen we de komende periode van onze burgemeester hierover nog verwachten?
Tot slot over veiligheid: de N640. D66 Halderberge is blij met het recente nieuws over de uitbreiding van de komgrens in Hoeven met 1,3 km waarop de maximale snelheid van 50 km/u gaat gelden. Mooi om te constateren dat met een nieuwe gedeputeerde en een nieuwe projectleider vanuit de provincie in combinatie met een nieuwe wethouder in het college op dit dossier, dit resultaat is bereikt. Naast preventieve maatregelen (voorlichting en communicatie over de nieuwe snelheid) is ook handhaving op de N640 van belang. Uiteraard moeten we in dit kader de verkeersveiligheid in Bosschenhoofd blijven volgen en de ontwikkelingen in Etten-Leur, die van invloed kunnen zijn op de N640.
Vraag aan het college
4. Wat kunnen we over de handhaving van de verkeerssnelheid op de N640 van de burgemeester verwachten?
· Bouwen aan vitale democratie: het gemeentebestuur dicht bij de inwoners
De kloof tussen inwoners en politiek is groot. Dat hebben we gezien bij de opkomst van de laatste gemeenteraadsverkiezingen. We willen dat inwoners zich meer betrokken voelen bij de besluiten van het gemeentebestuur. Dat begint met een gemeentebestuur dat helder communiceert. Communicatie vanuit de gemeente moet duidelijk zijn en gewekte verwachtingen moeten worden waargemaakt en nagekomen.
Het blijkt dat voor een deel van onze inwoners de informatie door de overheid lastig te begrijpen is en dat geldt ook voor de informatie en brieven door onze gemeente, maar ook bijvoorbeeld door de Belastingsamenwerking West-Brabant. Deze brieven zijn niet altijd makkelijk te lezen: te veel vaktaal, te formeel of de brief staat vol met juridische termen. Deze brieven roepen regelmatig meer vragen op dan ze beantwoorden. Ons uitgangspunt is dat onze inwoners brieven moeten ontvangen die duidelijk zijn. We zijn blij dat portefeuillehouder Malfait ons voorstel heeft overgenomen door aan onze inwoners te vragen wat ze vinden van de brieven die ze van de gemeente ontvangen om zo de communicatie te verbeteren.
Maar ook het betrekken van jongeren bij de gemeentepolitiek vinden we als D66 Halderberge heel belangrijk.
Vraag aan het college
5. Wat hebben de gesprekken met jongeren tot nu toe opgeleverd en wat kunnen we van portefeuillehouder Malfait op dit gebied de komende periode verwachten?
· Overige projecten uit de begroting 2023
D66 Halderberge wenst het college succes met de verdere uitwerking van de vele plannen en projecten uit het Bestuursakkoord zoals: de dorpshuizen, de schoolgebouwen, het religieus erfgoed, het verbeteren van de verkeersveiligheid, een groene leefomgeving en goed onderhouden wegen en fietspaden.
· Terugblik algemene beschouwingen 2022
Tijdens de algemene beschouwingen van vorig jaar hebben we een motie ingediend om ‘groene pluimen’ uit te delen voor inwoners en verenigingen, die zich verdienstelijk maken voor duurzaamheid. We zijn blij om te lezen dat recent portefeuillehouder Malfait namens het college meerdere groene pluimen heeft uitgereikt onder andere aan de Vereniging Vrouwen van Nu Gastel, die zwerfafval inzamelen om Gastel een stukje schoner te maken. Dit spreekt ons erg aan, omdat D66 Halderberge ook met regelmaat gaat ‘plandelen’, een mooie combinatie om tijdens het wandelen en het gesprek met onze inwoners in de kernen, ook zwerfafval en plastic op te ruimen.
Ook hebben we een motie ingediend om met de culturele ondernemers in onze gemeente (via Anneke Wijn) en Cultuureducatie Halderberge, een actieplan op te stellen voor kunst in de openbare ruimte en daarbij ook ideeën van jongeren te betrekken.
Vraag aan het college
6. Wat is de stand van zaken over dit actieplan voor meer kunst in de openbare ruimte, want het is waard om hierin te investeren als fundament van onze samenleving?
Daarnaast hebben we een voorstel gedaan om te starten met een proef voor het gratis ophalen aan huis van BEST-spullen (boeken, (kleine) elektrische apparaten, speelgoed en textiel) in samenwerking met de startup Byewaste, Saver en andere partijen?
Vraag aan het college
7. Wat is de stand van zaken met deze proef voor het gratis ophalen van boeken, (kleine) elektrische apparaten, speelgoed en textiel?
· Tot slot: zorg goed voor elkaar in Halderberge
Als gemeente hebben we een belangrijke taak om mensen te ondersteunen die werken in de reguliere zorg, de mantelzorg, de jeugdzorg, jeugdhulpverlening, de zorg voor mensen met een beperking, maar ook al onze vrijwilligers in onze gemeente. We zijn blij dat Surplus aan de slag gaat om de ontwikkeling van een platform met de naam Halderbergevoorelkaar, waar je als vrijwilliger jezelf aanbiedt, maar waar je ook een hulpvraag kan delen. We zijn trots op deze mensen, die elke dag opnieuw hard werken voor een ander. Deze mensen moeten we koesteren en ondersteunen waar mogelijk!
Halderberge, november 2022,
fractie D66 Halderberge,
Frits Harteveld, Ghasem Nosrati,
Mark Buijs en Lobke van Steenbergen
D66 Halderberge heeft de volgende bijdrage gehad voor de algemene beschouwingen 2023 op 3 november 2022