Werkbezoek OV Berlijn

In Berlijn kun je heel goed ervaren hoe een complex OV-systeem met meerdere ‘modaliteiten’ in de praktijk werkt. Want complex, dat is het daar – met S-Bahn, twee (!) metro-netwerken, tram, busvervoer en een momenteel flink uitdijend MaaS-netwerk. Duur is het ook, en hoe het bestuurlijk is vormgegeven, daaraan valt nauwelijks een touw vast te knopen. Maar: het werkt. Zo goed zelfs, dat veel Berlijners allang geen auto meer hebben. Hebben ze niet nodig, want de bus, metro of tram of S-Bahn is altijd in de buurt. Soms zelfs allemaal tegelijk.
Hierbij moet ik aantekenen dat in West-Berlijn de tram grotendeels ontbreekt. Die is in de jaren ’60 ontmanteld. Dat was in Oost-Berlijn ook de bedoeling, maar het ontbrak ze aan geld – en daardoor is de tram er daar nog steeds. En daar zijn ze eigenlijk wel blij mee. Sterker nog: het netwerk wordt de komende jaren weer westwaarts uitgebreid.

Die uitbreiding gaat trouwens heel, heel traag. Want als ze iets goed kunnen in Berlijn, dan is het heel lang en veel vergaderen, in verschillende gremia, over besluiten die ze moeten nemen. De overigens heel enthousiaste ambtenaars die ons van tekst en uitleg voorzagen, worden er af en toe mismoedig van. Berlijn is berucht om haar rigide, hiërarchische, trage overlegstructuur. Wat dat betreft verdient de stad dan weer geen navolging…

Bij ons in de provincie zetten we in op ‘hubs’, of knooppunten. Ook dat is een goeie reden voor een bezoek aan Berlijn. Berlijn is eigenlijk een agglomeratie van allemaal dorpjes die aan elkaar zijn gegroeid. Er zijn daardoor veel knooppunten ontstaan, waar je van het ene OV kunt overstappen op het andere OV, al naar gelang je bestemming of voorkeur. Zo is een volledig verknoopt geheel ontstaan. Niet met voorbedachten rade – zo is het gewoon gegaan. De knooppunten zijn nog steeds in ontwikkeling; we brachten bijvoorbeeld een bezoekje aan station Ostkreuz, dat recent is uitgebreid.

Ook interessant: de vervoersautoriteit heeft de regie gepakt in de ontwikkeling van Mobility as a Service. Het barst in Berlijn van de aanbieders van deelfietsen, -scooters, -auto’s, enzovoort. De gemeente kiest hierin een faciliterende rol; alle aanbieders kunnen hun data over locaties en beschikbaarheid indienen bij de gemeente, en die biedt al die informatie aan via een app aan MaaS-gebruikers. Zodat je, waar je ook bent in Berlijn, altijd precies weet welk vervoersmiddel van welke aanbieder in de buurt beschikbaar is. En je kunt ’t vervolgens ook reserveren. Zo heb je maar 1 app nodig, in plaats van een afzonderlijke app voor elke aanbieder. Handig!

Het was een waardevolle trip. En ook nog eens een goede gelegenheid om van gedachten te wisselen met medewerkers van de provincie, mede-Statenleden en Raadsleden uit de gemeente Utrecht – want die waren ook uitgenodigd, gezien de centrale rol die Utrecht speelt in de ontwikkeling van ons OV-netwerk.